Karanlık 5 kurşun

Emre ERGÜL

Avrupa, 21 yıl sonra siyasi suikast girişimiyle sallandı… Tarih: 15 Mayıs… Yer: Slovakya’nın başkenti Bratislava’nın 190 kilometre uzaklığındaki Handlova kasabası… Ülkenin 59 yaşındaki başbakanı Robert Fico, halkı selamlarken, 71 yaşındaki yazar Jurac Cintula yaklaştı ve 5 el ateş etti.

Birkaç koruma, saldırganı derdest ederken, diğerleri de Fico’yu helikopterle Banská Bystrica kentine götürerek hastaneye yetiştirdi. Acilen ameliyata alınan Başbakan, Başbakan yardımcısı Tomáš Taraba, 4 saatten fazla süren bir ameliyattan sonra BBC’ye verdiği demeçte, “Neyse ki operasyon iyi geçti ve sanırım sonunda hayatta kalacak.

Şu anda hayati tehlikesi yok” dedi. Savunma Bakanı Robert Kaliňák ise Fico’nun durumunun “çok karmaşık” olduğunu ancak “bu travmayı kaldıracak kadar güçlü olacağına inandığını» söyledi. Resmi açıklamaya göre, bir mermi Fico’nun karnından geçti, ikinci mermi de eklemine isabet etti. Fico, Slovakya’nın en güçlü siyasi figürü… Görevinin kapsamı sınırlı olan cumhurbaşkanının aksine başbakan, hükümetin karar alma yetkisine sahip başkanı konumunda.

Bu yüzden de saldırı sonrası ilk akla gelen soru, hükümete yöneltildi: “Suikast girişiminin ardında siyasi bir etken mi var?” İçişleri Bakanı Matúš Šutaj Eštok, Fico’nun müttefiki Peter Pellegrini’nin kazandığı nisan seçimlerine atıfta bulunarak, net konuştu: “Bu suikast [girişimi] siyasi amaçlıydı ve failin kararı cumhurbaşkanlığı seçimlerinden hemen sonra oluşturuldu.”

Fico’nun iktidar koalisyonunda yer alan Slovak Ulusal Partisi’nin lideri Andrej Danko da saldırının “siyasi bir savaşın” habercisi olabileceği konusunda uyardı. İçişleri Bakanı Matúš Šutaj Eštok, saldırganın “açık bir siyasi motivasyona” sahip olduğunu söyledi ve saldırganın, Fico koalisyon hükümetinin müttefiki Peter Pellegrini’nin nisan ayında ülkenin başkanlık seçimini kazanmasının ardından harekete geçmeye karar verdiğini ekledi.

Paramiliter grup, 2012’de kuruldu

Slovakya genelinde bünyesine asker toplayan Slovenski Branci (SB), 2012’de kuruldu. 7 yıl sonra, 2019’da, Bratislava’da düzenlenen bir etkinlikte ortaya çıkıp, askeri geçit düzenledi. Kamuflaj kıyafet giyen 50 “SB askeri,” halka “Bize katılın” çağrısı yaptı.

VSquare.org, SB’yi Nazi gençlik kolu Hitlerjugend’e benzetirken; SB’nin en ünlü üyesi Martin Keprta, Ukrayna Savaşı sırasında Donbass’ta Rus güçleriyle beraber savaşırken görüntülendi. Normal bir ordu gibi hiyerarşi sistemi olan SB üyeleri, ilk iş kendilerine silah ruhsatı çıkartıyor. Böylece “askeri eğitimleri” de poligonlarda resmi şekilde verilebiliyor. Grubun en yakın müttefiki de Putin yanlısı motorsiklet çetesi olarak anılan Gece Kurtları grubu…

Vuran yazarın SB askerleriyle fotoğrafları çıktı

Slovak yetkililer, saldırganla ilgili tek bir satırlık açıklama yaptı: “71 yaşında bir aktivist, yazar.” Çok geçmedi, Slovak basını ismi açıkladı: Eski bir güvenlik görevlisi olan Juraj Cintula… Şok iddia, Macar gazeteci Szabolcs Panyi’den geldi: “Silah ruhsatı olan Cintula, Kremlin’le bağı olan Rus yanlısı paramiliter grup Slovenski Branci’nin (SB) üyesi…” Cintula’nın 2016 yılında askeri kıyafetler giyen SB askerlerine hitap ederken çekilmiş bir fotoğrafı ortaya çıktı…

Erdoğan saldırıyı kınadı

CumhurbaşkanıRecep Tayyip Erdoğan, saldırıyla ilgilikınama mesajını sosyalmedyahesabından yaptı: “Sayın Fico’ya acil şifalar diliyorum. Slovakya halkına ve hükûmetine, ülkem ve milletim adına geçmiş olsun dileklerimi iletiyorum.”

Putin: Büyük öfkeyle öğrendim

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, saldırıyı “Robert Fico’nun hayatına kastedildiğini büyük bir öfkeyle öğrendim” diyerek kınadı: “Bu iğrenç suç haklı gösterilemez. Robert Fico’yu cesur ve sağlam fikirli bir adam olarak tanıyorum. Bu niteliklerinin bu zor duruma dayanmasına yardımcı olacağını ümit ediyorum. Lütfen kendisine en içten desteğimin yanı sıra hızlı ve tam anlamda sağlığına kavuşma dileklerimi iletin.” Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova de “Saldırıyı şiddetle kınıyor ve insanlık tarihi için deyim yerindeyse dönüm noktası olan bu trajik olayda Başbakan Fico’yu Rusya’nın bir dostu olarak tanıyoruz” ifadelerini kullandı.

Muhalefet lideri: Kınıyoruz

Slovakya’daki liberal muhalefetin lideri Michal Šimečka, “Şiddeti güçlü şekilde kınıyoruz. Siyasiler gerilimin tırmanmasına katkıda bulunacak açıklamalardan kaçınmalı” dedi.

Orban: Şok oldum

Fico’nun AB içindeki siyasi müttefiklerinden biri olan Macaristan Başbakanı Viktor Orbán, “arkadaşına yönelik menfur saldırı” karşısında şok olduğunu söyledi.

“Demokrasiye zarar verir”

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen şunları söyledi: “Bu tür şiddet eylemlerinin toplumumuzda yeri yoktur ve demokrasiye zarar verir. ”

Biden: Korkunç eylem

ABD Başkanı Joe Biden da “Bu korkunç şiddet eylemini kınıyoruz” diye konuştu.

Fico’nun basınla imtihanı: Gazeteci suikastı ulusal kanalın kapatılması…

Başbakan Robert Fico, siyasi kariyeri boyunca ülkedeki basın özgürlüğüyle ilgili tartışılan bir isim oldu. 2012’de Fico’nun Smer Partisi ile organize suç örgütleri arasında bağ olduğunu yazan Slovak gazetecinin öldürülmesi, onu koltuğundan etti. Halk, Fico’yu suikastın araştırılmasını engellemekle suçladı.

Öte yandan ulusal yayıncı RTVS gelecek ay kapatılacak. Kanalın yerine “hükümetin daha sıkı kontrol edebileceği” yeni bir yayın yapısı geliyor. Fico, değişimi “RTVS, hükümetle çatışma halinde. Objektif olamıyor. Bu sürdürülemez bir durum, değiştirilerek düzeltilebilir” diye savunmuştu. Muhalefet, Avrupa Komisyonu ve Avrupa Yayın Birliği’nin de aralarında bulunduğu gözlemciler, bu olayın Slovakya’daki medya özgürlüğüne bir darbe olacağı konusunda uyarı yayınlamıştı.

İlk sözü: Hükümetin politikalarına katılmıyorum

Markíza TV kanalı, suikastçının tutuklanmasından kısa bir süre sonra bir görüntü yayınladı. Videoda Juraj Cintula şöyle diyor: “Hükümetin politikalarına katılmıyorum. Medya neden hedef alınıyor? RTVS neden saldırı altında?”

Putin ve Orban yanlısı olan Robert Fico kimdir?

Rusya lideri Vladimir Putin ve Macaristan Başbakanı Viktor Orban ile yakın ilişki içinde olan Robert Fico, Slovakya’nın 1993’te bağımsızlığını kazanmasından bu yana siyasette önemli bir rol oynadı ve diğer liderlerden daha uzun süre başbakan olarak görev yaptı. Önceleri Komünist Parti üyesi olan Fico, 1990’ların sonunda Smer Partisi’ni kurdu ve üç dönem başbakanlığının ilkine 2006’da başladı. Siyaseten soldan sağa kaydı. Fico, hükümetteki yolsuzluğu ortaya çıkaran gazeteci Jan Kuciak ve nişanlısının öldürülmesi üzerine düzenlenen kitlesel gösterilerin ardından Temmuz 2018’de başbakanlıktan istifa etti. Ülkeyi sarsan protestolar Kadife Devrim’den bu yana görülen en büyük protestolardı. Geçtiğimiz sonbaharda yapılan seçimde iktidara geri döndü ve oyların yaklaşık yüzde 23’ünü aldıktan sonra bir koalisyon hükümeti kurdu.