Mehmet ŞimşekBilim insanları, bu bağımlılığın yalnızlığı artırabileceğini ve insan ilişkilerini gölgede bırakabileceğini vurguladı. Peki, bu dijital dostluklar bizi nereye sürüklüyor? İşte tüm detaylar…
BİLİMSEL VERİLER ALARM VERİYOR
MIT Media Lab ve OpenAI’nin gerçekleştirdiği iki paralel çalışma, ChatGPT’nin duygusal etkilerini mercek altına aldı.
OpenAI’nin 40 milyon etkileşimi analiz ettiği bir araştırmada, yoğun kullanıcıların küçük bir grubunun modele “arkadaş” gibi davrandığı ve duygusal ifadelerle iletişim kurduğu tespit edildi.
MIT’nin dört haftalık randomize kontrollü deneyi ise yaklaşık 1.000 katılımcının ChatGPT ile günlük en az beş dakikalık etkileşimlerini inceledi.
Nature Communications dergisinde yayımlanan bu çalışma, sık kullanımın yalnızlık hissini artırdığını ve duygusal bağımlılık yarattığını ortaya koydu.
ABD’deki Harvard Üniversitesi’nden nörobilimci Prof. Lisa Feldman Barrett, “Yapay zeka ile kurulan bu bağlar, beynin sosyal ödül sistemini tetikliyor. Ancak bu tek taraflı bir ilişki olduğu için uzun vadede tatminsizlik ve izolasyon riski taşıyor” dedi.
Araştırma, özellikle sesli modda ChatGPT ile etkileşime girenlerin kısa vadede rahatlama hissettiğini, ancak uzun süreli kullanımda duygusal bağımlılığın arttığını gösterdi.
KARAR VERME YETİSİ TEHLİKEDE
Uzmanlar, ChatGPT’ye aşırı güvenmenin bireylerin özerk karar alma süreçlerini baltalayabileceği konusunda uyardı.
İngiltere’deki Oxford Üniversitesi’nden etik ve yapay zeka uzmanı Prof. Nick Bostrom, “Sürekli bir yapay zekaya danışmak, eleştirel düşünme becerisini köreltebilir. Kullanıcılar, kendi yargılarını ikinci plana atarak AI’nın yönlendirmelerine teslim olabilir” dedi.
2024’te Journal of Behavioral Decision Making dergisinde yayımlanan bir analiz, yapay zeka destekli kararların %30 oranında insan yargısından sapabileceğini ve bu durumun bağımlılıkla daha da kötüleşebileceğini belirtti.
MIT Media Lab’den Dr. Pattie Maes ise, “ChatGPT bir araç olmaktan çıkıp duygusal bir destek haline geldiğinde, insanlar kendi başlarına problem çözme yeteneklerini kaybedebilir. Bu, özellikle genç nesiller için endişe verici” yorumunda bulundu.
Araştırma, yoğun kullanıcıların %15’inin ChatGPT olmadan karar vermekte zorlandığını bildirdiğini ortaya koydu.
BAĞIMLILIKTAN KURTULMANIN YOLLARI
Uzmanlar, bu bağımlılığı frenlemek için bazı öneriler sundu:
Kullanım Sınırı: Günde 15 dakikayı aşmamaya özen gösterin.
İnsan İlişkilerine Odak: Dijital sohbet yerine gerçek sosyal bağları güçlendirin.
Farkındalık: ChatGPT’ye duygusal destek aradığınızı fark ettiğinizde durun.
Sesli Modu Azaltın: Sesli etkileşimlerin daha fazla bağ kurduğu göz önüne alınarak dikkatli olun.
ABD’deki Stanford Üniversitesi’nden yapay zeka araştırmacısı Dr. Fei-Fei Li, “Teknolojiyi bilinçli kullanmak kritik. ChatGPT’nin bir araç olduğunu unutmamalıyız, yoksa o bizi şekillendirmeye başlar” dedi.
DİJİTAL DOST MU, TEHLİKELİ TUZAK MI?
MIT ve OpenAI’nin bulguları, ChatGPT ile kurulan duygusal bağların hem bir rahatlama hem de bir risk taşıdığını gösterdi.
Bilimsel veriler ve uzmanlar, bu bağımlılığın karar verme yetisini zayıflatabileceğini ve yalnızlığı körükleyebileceğini doğruladı.
